انواع گردشگری

انواع گردشگری شامل شیوه‌ها، روش‌ها و اهداف مختلفی است که گردشگران برای مسافرت از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد استفاده قرار می‌دهند. شناخت دقیق انواع مختلف گردشگری برای برنامه‌ریزی در مدیریت گردشگری و صنعت توریسم اهمیت بسیاری دارد. گردشگر و گردشگری یکی از موضوعات بسیار جذابی است که قابل طبقه‌بندی به انواع مختلفی است. شناخت این دسته‌بندی‌ها در مدیریت بهتر صنعت گردشگری جایگاه مهمی دارد.

گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه‌ریزی در این عرصه اهمیت به سزایی دارد. تقاضاها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست. برای مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت می‌کنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند. با این وجود آنها از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می‌کنند. همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی هیچ تمایلی به خدمات شهری نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید. بر این اساس تا کنون صاحب نظران و سازمان‌های بین‌المللی با توجه به معیارهای مختلف دسته بندی‌های متعددی از گردشگری ارائه کرده اند.

انواع گردشگری براساس هدف

انواع گردشگری براساس هدف عبارتند از:

• توریسم فرهنگی و آموزشی
• توریسم تفرجی (تفریحی)
• توریسم بازرگانی
• توریسم درمانی
• توریسم اجتماعی
• توریسم ورزشی
• توریسم مذهبی
• توریسم سیاسی

گردشگری فرهنگی
گردشگری فرهنگی بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل می‌دهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ۳۷ درصد گردشگری بین‌المللی با انگیزه فرهنگی انجام می‌شود و این تقاضا در حال افزایش است. گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان هایی که جاذبه‌های فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می‌شود. بازاریابی فرهنگی در جذب بیشتر گردشگران در این حوزه اهمیت بالایی دارد.

گردشگری تفرجی
در گردشگری تفرجی، مسافرت برای تفریح در کانون توجه است. در کشورها یا مکان هایی که پذیرای گردشگرند، کسانی مسافر تفریحی محسوب می‌شوند که در مقصد به تفریح و تفرج می‌پردازند، از اماکن دیدنی بازدید می‌کنند، سوغات می‌خرند، عکس می‌گیرند. سرانجام اینکه برای دوره‌های کوتاه‌مدت در آن مکان‌ها اقامت می‌گزینند. در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است و گردشگران به سواحل نقاط مختلف سفر می‌کنند.

گردشگری بازرگانی
گردشگری بازرگانی با هدف تجارت انجام می‌شود. مسافر در گردهمایی‌ها، کنفرانس‌ها، نمایشگاه ها، شوراها، برنامه‌های مذهبی، تبلیغی و کارهای حرفه‌ای یا تخصصی شرکت می‌کند. یکی از مهم ترین پدیده‌های قابل مشاهده در سفرهای بازرگانی سفر چند منظوره است. به این معنی که مسافر می‌تواند با یک سفر، چندین هدف را تأمین کند. برای مثال هنگامی که فردی با هدف بازرگانی به همراه همسرش سفر می‌کند. یا زمانی که تعطیلات خانوادگی با مسافرت بازرگانی یا شرکت در سمینار هم زمان شود.

گردشگری هنری
گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل دیگروآگاهی از آنان است. ایرانیان از هزاران سال پیش در زمینه انواع هنرها مانند سفالگری، معرق کاری، کاشی‌کاری، قالیبافی، نمدمالی، نقاشی، خوش‌نویسی، مینیاتور و غیره دارای ابداعات وآثار با ارزشی بوده اند. خوشبختانه بسیاری از آنها باقی مانده اند و از جاذبه‌های ایران برای گردشگران هستند.

گردشگری سلامت (درمانی)
گردشگری سلامت و گردشگری درمانی یکی دیگر از انواع گردشگری محسوب می‌شوند. گروهی از مسافران برای استفاده از خدمات پزشکی به مکان هایی که تسهیلات درمانی مورد نظرشان وجود داشته باشد، سفر می‌کنند. بنابراین چنین سفری شامل فعالیت‌های با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر است. مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری.

انواع گردشگری براساس موقعیت مکانی

• گردشگری طبیعت
• گردشگری شهری
• گردشگری روستایی
• گردشگری عشایری، قومی
• گردشگری ساحلی و دریایی
• گردشگری کوهستانی
• گردشگری هوا-فضا

گردشگری طبیعت
گردشگری طبیعت نوعی توریسم طبیعی و پایدار است که با مشارکت گردانندگان بومی و بهره‌گیری از پتانسیل‌های بومی و طبیعی گردشگری میسر می‌شود. سازمان جهانی گردشگری؛ اکوتوریسم را اینگونه تعریف می‌کند: نوعی از گردشگری که در آن مسافرت به مناطق طبیعی (که به نسبت بدون آسیب مانده) با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و رستنی‌های طبیعی و حیات وحش و با توجه به جنبه‌های فرهنگی هم در گذشته و هم در حال صورت می‌پذیرد.

گردشگری شهری
گردشگری شهری یکی دیگر از انواع گردشگری است. نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌شوند. شهرها معمولاً جاذبه‌های متنوع و بزرگی شامل موزه ها، بناهای یادبود، سالن‌های تئاتر، استادیوم‌های ورزشی، پارک ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی ومکان هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مشهور را دارا هستند که خود گردشگران بسیاری را جذب می‌کند. همراه با توسعه گردشگری در نواحی شهری، برای برآوردن نیازهای گردشگران، خدمات حمایتی بیشتری نظیر رستوران و محل اقامت ساخته می‌شود، البته بازدید کنندگانی که از خارج شهر می‌آیند تنها کسانی نیستند که از این امکانات استفاده می‌کنند وخود مردم شهر هم از زیرساخت‌ها بهره‌مند می‌شوند.

گردشگری روستایی
در گردشگری روستایی منابع فرهنگی، طبیعی و تاریخی نواحی روستایی به عنوان کالای فرهنگی گردشگری قابل عرضه اند. گردشگری روستایی موجب رشد اقتصادی، ایجاد تنوع و ثبات در اشتغال، پویایی تجارت و صنایع، گسترش فرصت هایی برای رشد درآمد به صورت فعالیت‌های چندگانه، ایجاد بازارهای جدید برای محصولات کشاورزی و گسترش مبنای یک اقتصاد منطقه‌ای می‌شود. در سال‌های اخیر با توجه به گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی، بسیاری از مردم تمایل دارند به محیط‌های آرام با زندگی سنتی سفر کنند.

سایر شیوه‌های گردشگری

گردشگری تاریخی
گردشگری تاریخی که گردشگری میراث نیز نامیده می‌شود و به بازدید از موزه ها، مکان‌ها و ابنیه تاریخی می‌پردازد، امروزه بخش عمده‌ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. گردشگری تاریخی شامل آثارهای ملی و فرهنگی، ساختمان‌های تاریخی، مذهبی و مکان‌هایی است که در آن‌ها یک اتفاق مهم تاریخی یا مذهبی رخ داده است. فرهنگ شرقی قدمت بسیار زیادی دارد و به همین علت، موارد بسیاری از این قبیل را داراست. انواع معابد بودایی، مساجد اسلامی، کاخ‌ها و ساختمان‌های تاریخی، آرامگاه‌ها و مقبره‌ها، تپه‌ها و مکان‌های باستانی، اماکن مقدس مذهبی از جمله آن هستند. جذابیت این نوع از منابع گردشگری فرهنگی، به علت قدمت تاریخی یا ارزش مذهبی و ملی آن است. به طوری که حتی معرف یک ملت، یک قوم یا یک تمدن بسیار قدیمی هستند.

گردشگری مذهبی
گردشگری مذهبی افرادی را شامل می‌شود که به منظور دیدار از اماکن مقدس یا انجام دادن امور مذهبی مسافرت می‌کنند. میلیون‌ها مسلمان به عربستان سفر می‌کنند. مسیحیان به واتیکان یا کلیساهای مقدس، بودائیان به بنارس و برهمائیان به لهاسا سفر می‌کنند. شاید بتوان گفت در ایران این نوع گردشگری بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است. سالانه ۱۵ میلیون نفر از ایرانیان تنها به شهر مشهد سفر می‌کنند. در ایران مساجد، امامزاده‌ها، کلیساها و کنیسه‌های تاریخی بازدید زیادی دارند.

گردشگری ورزشی
گردشگری ورزشی با قصد ورزش و تمرین یا شرکت در مسابقات ورزشی، تماشای مسابقه تیم‌ها یا بازیکنان مورد علاقه شان، یا گذراندن اردوهای ورزشی به سفر رفته اند. ورزش برای عده‌ای از مسافران جنبۀ تفریحی و تفننی دارد. مثل کسانی که به دلیل علاقه به موج سواری، قایقرانی، کوهنوردی و اسکی بازی و یا تماشای مسابقات ورزشی به کشوری سفر می‌کنند. برای عده‌ای جنبه حرفه‌ای دارد. مثل تیم‌ها یا بازیکنانی که برای برگزاری یک مسابقه ورزشی یا گذراندن ارودوی تمرینی عازم کشورهای دیگر می‌شوند. گردشگران ورزشی علاوه بر ورزش اقدام به بازدید از اماکن دیگر و یا احیاناً خرید نیز می‌نمایند.

گردشگری ماجراجویانه
گردشگری ماجراجویانه برای افرادی است که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره آمیز علاقه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت‌های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می‌دهند. چنین گردشگرانی می‌خواهند از راه‌های جدید یا غیر عادی، مهارت‌ها و توانایی‌های جسمی خود را در مواجهه با سختی‌ها و دشواری‌ها بیازمایند. لذا نوعی از گردشگری برای آنان لذت بخش و جذاب است که توأم با هیجان بیشتر باشد. در واقع این گونه سفرها حس کنجکاوی خطرپذیری و قوای جسمانی انسان‌ها را مورد آزمایش می‌نماید.

گردشگری مجازی
گردشگری مجازی مقوله جالبی است که بیش از دو دهه از پدید آمدن آن نمی گذرد. گردشگری مجازی، حضور در سرزمین دیجیتالی وب، و مشاهده داده‌های صوتی، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ما است. با استفاده از سایت‌های کاخ موزه‌ها و اماکن باستانی جهان می‌توان به دنیایی اطلاعات متنی و تصویری از نمادهای تاریخ باستان دست یافت. برخی از پایگاه‌های دولتی در اینترنت، امروزه سیستم‌های دوربین شهری خود را به سرزمین دیجیتال نیز پیوند داده اند. با این دوربین‌ها می‌توان شهرهای مختلف را به صورت زنده مشاهده کرده و حتی از آن‌ها عکس یادگاری گرفت.

ادبیات پژوهش و مبانی نظری انواع گردشگری

فصل دوم انواع گردشگری شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری انواع گردشگری تهیه شده است. فصل دوم انواع گردشگری شامل فهرست کامل منابع بوده و به صورت فایل ورد قابل ویرایش می‌باشد.

خلاصه و جمع‌بندی

گردشگری انواع مختلفی دارد که براساس هدف، انگیزه و موقعیت مکانی قابل دسته‌بندی است. در گرشگری سلامت، معمولاً جریان جابجایی از پیرامون به مرکز است چرا که امکانات ویژۀ پزشکی و بهداشتی را می‌طلبد که اغلب در کشورهای پیشرفته موجود است. در سال‌های اخیر آمریکا، آلمان، سوئیس و مالزی همواره از کشورهایی بوده اند که بیماران زیادی به منظور درمان به این کشورها سفر کرده اند. البته گاهی جهت درمان نیازمند یک محیط آرام، پاکیزه و زیبا است که چه بسا جریان سفر از مرکز به پیرامون باشد. بالا رفتن سطح دانش مردم دنیا و توجه بیشتر به بهداشت و سلامت موجب افزایش جذابیت این گونه سفرها شده است. مردم برای درمان بیماری‌های تنفسی، استخوان درد، پوکی استخوان، بیماری‌های کلیدی، حساسیت و دیگر مشکلات سلامتی تمایل دارند به چنین مناطقی مراجعه نمایند.

توریسم درمانی چیست؟

توریسم درمانی به نام های تورسیم سلامت و گردشگری سلامت هم شناخته میشود. بر اساس تغریف سازمان جهانی سلامت توریسم درمانی یعنی استفاده از خدماتی که باعث بهبود روحیه و سلامت فرد در سفری که بیش از 24 ساعت طول بکشد ، است مثلا استفاده از آب های معدنی و چشمه های آب گرم ، لجن درمانی ، مداخلات و درمان های پزشکی یا محیط و آب و هوای سالم و برخورداری از تغذیه ارگانیک. 

توریسم درمانی یکی از جدیدترین شاخه های جذب توریسم و گسترش صنعت گردشگری در دنیاست.

ویژگی اصلی گردشگری سلامت ، بهره برداری از امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول و پرداخت هزینه در حد کشورهای جهان سوم است.

افرادی که به دنبال انجام درمان و جراحی های مختلف با هزیه بسیار پایین تر از کشور خود هستند ، برای درمان بیماری هایی از جمله سرطان ، بیماری های مغز و اعصاب ، پیوند اعضا و جراحی های زیبایی به کشورهایی که پذیرش توریسم درمانی دارند ، مراجعه میکنند. این افراد ضمن استفاده از خدمات گردشگری و بازدید از مکان های دیدنی کشور مورد نظر از خدمات درمانی آن کشور هم استفاده میکنند.

کشورهایی از جمله کوبا، برونئی ، مجارستان ، هنگ کنگ ، هندوستان ، لیتوانی ، مالزی ، اردن ، فیلیپین، تایلند ، سنگاپور و امارات متحده پذیرای گردشگران سلامت و ارائه دهندگان خدمات توریسم درمانی هستند.

در زمینه عمل های زیبایی کشورهای ایران ، آرژانتین ، بولیوی ، برزیل ، کاستاریکا ، مکزیک و ترکیه مورد توجه هستند. 

دو کشور اروپایی بلژیک و لهستان هم به کار توریسم درمانی پیوسته اند. 

تاریخچه توریسم درمانی یا گردشگری سلامت

در یونان و روم باستان، افراد زیادی برای درمان و آرامش به رودخانه ها و چشمه های آب معدنی سفر میکردند. از قدیم، آب تنی در چشمه های آب گرم بهترین مکان برای تجدید قوای روحی و جسمی و استراحت و آرامش محسوب میشده اند.

توسعه اقامتگاه های کنار دریا در انگلیس و توسعه شهرهای اروپایی در اطراف چشمه های آب معدنی بر اساس همین باور صورت گرفته است. شهرهای بادن ، موریتس ، لاسانه و اینترلاکن در سوییس ، ویسبادن و بادن در آلمان، وین در اتریش، بوداپست مجارستان در مجاورت آب های معدنی توسعه پیدا کرده اند و مردم برای معالجه بیماری هایی از جمله رماتیسم ، عفونت پوستی و سوهاضمه به  این چشمه های آب معدنی مراجعه میکنند. 

در اواخر قرن 18 ، کلینیک های آب درمانی و چشمه های آب معدنی مورد توجه قرار گرفتند و فضای اطراف آن ها برای جذب توریسم و داشتن چشم اندازهای طبیعی زیبا به امکانات و تجهیزات مناسب ، مجهز شد.  در این کلینیک ها تیم های مشاوره پزیکی مدت زمان و نحوه استفاده از هر کدام از چشمه های آب معدنی را برای بیماران مشخص میکنند.

مراجعین کلینیک های آب درمانی معمولا دارای مشکلاتی از جمله روماتیسم، ورم مفاصل ، ناراحتی های پوستی ، فرسودگی شدید و خستگی جسمی ، نقرس و التهاب ستون فقرات هستند.

قدیمی ترین چشمه های آب گرم آمریکا در ساراتوگاست که حدود 200 سال پیش اماکن اقامتی در اطراف آن ساخته شده است. چشمه های آب معدنی نزدیک به ایالت فیلادلفیا و ویرجینیا هم برای افزایش مطلوبیت سفر تسهیلاتی از جمله کتابخانه ، تماشاخانه ، زمین های بازی مفرح و تالار موسیقی در مجاورت چشمه ها توسعه داده اند تا مردم ضمن استفاده از مزایای آب درمانی برای تفریح و سرگرمی هم به این نقاط ، سفر کنند. 

هدف و خدمات توریسم درمانی 

سهولت در جابجایی بین کشورهای مختلف و ارائه خدمات ارزان تر مهم ترین دلایلی است که گردشگران سلامت برای انجام خدمات بهداشتی و جراحی های مختلف به سایر کشورها که دارای هزینه های کمتر و در عین حال خدمات پزشکی و بهداشتی استاندارد در کلاس جهانی مراجعه میکنند.

به عنون مثال : 

هزینه درمان دندان در آمریکا 5500 دلار است ولی در فیلیپین 200 دلار.

هزینه پیوند زانو و 6 روز فیزیوتراپی بعد از پیوند در تایلند یک پنجم آمریکا است.

هزینه عمل لیزیک چشم در آمریکا 3700 دلار ولی در بسیاری از کشورهای دیگر که پذیرای توریسم درمانی هستند حدود 730 دلار است.

هزینه جراحی زیبایی صورت در آمریکا 20 هزار دلار است ولی در کشورهای آفریقای جنوبی ، بولیوی و فیلیپین حدود 2500 دلار بر آورد میشود.

توریسم درمانی در ایران

به دلیل عدم تبلیغات مناسب ، توریسم درمانی و گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان هنوز بازار جهانی پیدا نکرده است و در گام های نخست قرار دارد و اغلب مراجعه کنندگان برای گردشگری سلامت در ایران را کشورهای عربی همسایه تشکیل میدهند.

مهم ترین رقیبان ایران در زمینه توریسم درمانی ، هند ، سنگاپور ، اردن و دبی هستند که برای جذب بیماران کشورهای آسیایی برنامه ریزی میکنند. 

دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه اندازی کرده است و با دانشگاه های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز ، قرارداد دارند.

با وجودی که مراکز آب درمانی و بیمارستان ها موظف نیستند آماری در مورد گردشگران سلامت ارائه دهند ولی به گفته مسئولان سالانه 20 هزار گردشگر سلامت از حاشیه خلیج فارس و عراق برای انجام خدمات درمانی وارد ایران میشوند.

خدمات توریسم درمانی در ایران در تمامی حوزه های پزشکی و سلامت موجود در بیمارستان های درجه یک و کلینیک های تخصصی زیبایی و بدون محدودیت قابل اجراست ولی اغلب مراجعان برای توریسم درمانی در ایران به دنبال درمان های ناباروری ، جراحی پلاستیک و زیبایی ، کاشت دندان و جراحی لثه هستند.

شهرهای مجاز برای توریسم درمانی در ایران : بیمارستان های درجه یک شهرهای تهران ، گرگان، گنبد و مشهد مجوز لازم برای درمان اتباع خارجی که به قصد درمان وارد ایران شده اند، را دارند.

از مهم ترین جاذبه های توریسم درمانی در ایران میتوان به دو مورد زیر اشاره کرد.

آب درمانی در ایران : یکی از امتیازات و جاذبه های ایران در حوزه گردشگری سلامت ، آب درمانی است. در ایران بیش از 1000 چشمه آب معدنی شناسایی شده است.

قیمت ارزان خدمات پزشکی در ایران : با توجه به برابری نرخ دلار در ایران ، خدمات پزشکی تراز اول با استانداردهای جهانی ، برای گردشگران سلامت بسیار ارزان تر از سایر کشورهای منطقه است. هزینه درمان در ایران نصف ترکیه و 35 درصد کشورهای اروپای غربی است.