سپندارمزگان، نمود اهورایی مهر و فروتنی

واژه‌ی جشن در فارسی نو، برگرفته از واژه یَسن، یَسنه، یَسنا (اوستایی:yasna ، فارسی‌میانه: یسن) به‌چم (:معنی) ستایش و نیایش است. در فرهنگ ایران باستان شادی جایگاه بسیار والایی دارد. شادی و خشنودی کاری مشترک میان انسان و خداست. ما با نیایش خود به دنبال خشنودی و شادی اهورامزد هستیم و اهورامزدا نیز شادی را برای ما می‌خواهد. از این‌رو، جشن‌های ایرانی بر دو پایه‌ی نیایش و شادی بنا شده‌اند. افزون‌بر شش جشن گهنبار که از جشن‌های دینی زرتشتیان به‌ شمار می‌آیند، ایرانیان باستان هر ماه دست‌کم یک جشن را که به جشن‌های ماهیانه نامور است، برگزار می‌کردند. این جشن‌ها روزهایی از ماه بودند که نام روز با نام ماه برابر می‌شد. برای نمونه روز فروردین از ماه فروردین که به جشن فروردینگان نامور است و همین‌گونه برای دیگر ماه‌ها. هرکدام از این جشن‌ها بر پایه‌ی چمِ آن‌روزی که به فرخندگی‌ آن جشن برگزار می‌شده است آیین‌های ویژه و بار فرهنگی ویژه‌ی خود را به همراه داشته است.

اگر ملت‌های دیگر سنت‌های بسیار ساده‌تر و نوتر را ارج نهاده و پاسداری می‌کنند، افسوس که کوتاهی ما ایرانیان از یک‌سو و ناآگاهی و شاید کم‌بودن آگاهی و دانش از فلسفه‌های و باورهای بنیادی ما از دیگر سو، تیغ دولبه‌ای شده که گنجینه‌های کهن ملی را به خطر می‌اندازد.

برای نمونه بهمن به‌چم اندیشه‌‌ی پاک نماد سازش و آشتی است و باور نیاکانی بر این بوده که گسترش نیک‌اندیشی تنها پشتیبان سازش و آشتی پایدار است و جشن بهمن‌گان جشن آشتی و دوری از جنگ و ستیز است یا امشاسپند شهریور که چم توانایی آرزو شده است فلسفه‌اش دستگیری از نیازمندان، بخشش، دادودهش توانمندان و توانگران است. گمان می‌رود که حتا چیدمان زمانی این جشن‌ها نیز فلسفه‌های بنیادی دارد برای نمونه شهریور زمان برداشت محصول است یا حتا سفیدی ماه بهمن، پیوند خود را با رنگ نمادین بهمن که همان سپیدی است، نشان می‌دهد.

افزون‌بر این برخی از این جشن‌ها با رخدادهای‌ تاریخی و ارزشمند ملی نیز همراه شده است مانند جشن تیرگان که جشن آب و پاسداشت باران در فرهنگ ایرانی است برابر با روزی است که آرش کمانگیر تیر خود را از چله کمان رها کرد و به بهای جان عزیزش بار دیگر آزادی را برای ایرانیان به ارمغان آورد و همچنین جشن مهرگان که بر پایه‌ی شاهنامه و دیگر کتاب‌های تاریخی روزی است که ایرانیان به رهبری کاوه آهنگر و فریدون بر ضحاک ستمگر چیره گشتند و یکی از تاریک‌ترین دوران ایران زمین را پایان دادند.

آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «سپندارمزگان، نمود اهورایی مهر و فروتنی»، به قلم  موبد پدرام سروش‌پور، که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.

نقل از :  رویه‌ی‌ پنجم (اندیشه) شماره 451 هفته‌نامه‌ی امرداد