درباره دوی کوهستان ( skyrunning )

(اسکای رانینگ) که با نام  )دوی کوهستان)  به فارسی ترجمه شده است، رشته ای ورزشی است که بخش عظیمی از فعالیت های در فضای آزاد را که در حوزه کوهستان می گنجد، در خود جای می دهد .این در حالی است که این رشته مخاطره انگیز، طرفداران بیشماری را در جای جای دنیا به خود اختصاص داده است.
منطق این رشته که از طبیعت نشأت گرفته شده است، مبتنی بر طی مسافتی از پای روستا یا شهر به سوی قله در کمترین زمان ممکن است. امروزه این رشته با برگزاری بیش از ۲۰۰ مسابقه در سرتاسر دنیا و جمعیتی بالغ بر ۵۰ هزار نفر شرکت کننده از ۶۵ کشور، به رشته ای در خور توجه در حوزه کوهستان و ارتفاع تبدیل شده است.

دوی کوهستان، دارای فدراسیونی جهانی تحت عنوان ؛ فدراسیون بین المللی دوی کوهستان

(International Skyrunning   Federation)

است که وظیفه قانون‌گذاری در این رشته را داراست. بر طبق تعریف این فدراسیون دوی کوهستان اطلاق می شود به “دویدن در مناطقی کوهستانی با ارتفاعی بیش از ۲۰۰۰ متر و با شیب بیش از ۳۰ درجه، در حالیکه سختی صعود از درجه ۲ بیشتر نباشد.(شایان ذکر که این درجه صعود بر مبنای سیستم آلپاین یا همان NCCS می باشد.” همچنین ذکر این نکته شاید جالب باشد که شعار این رشته بر اساس این فدراسیون “ابر کمتر،آسمان بیشتر” است.

تاریخچه:
دوی کوهستان فارغ از بحث قهرمانی از دیرباز با زندگی انسان ها آمیخته بوده است.                                                                                                                       از هزاران سال پیش، کوه ها از باب مسایلی چون جنگ ها، فرار از آزار و اذیت های قومی و مذهبی، شکار، قاچاق، و یا حتی از باب کنجکاوی مورد توجه انسان ها بوده اما دویدن در کوهستان از روی تفریح و سرگرمی، موضوعی است که به تاریخ معاصر باز می گردد. به عنوان نمونه می توان به مسابقه بن نویس(Ben Nevis) که به سال ۱۹۰۳ بازمی گردد، اشاره کرد . یا ماراتن پایکس پیک(Pikes Peak) که به عنوان یک شرط بندی میان افراد سیگاری و غیر سیگاری در سال ۱۹۵۴ برگزار شد.                                                                                                                                                                 ایده اصلی پایه‌گذاری این رشته به صورت رسمی، زاییده تفکر کوهنوردی ایتالیایی‌ست به نام مارینو جاکومتی(Marino Giacometti) که به همراه تنی چند از همنوردانش در اوایل دهه ۹۰ میلادی به برگزاری مسابقاتی در مون بلان و مونتی رزا در رشته کوه های آلپ ایتالیا، همراه با ثبت رکوردها پرداختند.                                                                                                                                                                                                                                                 در سال ۱۹۹۳ با پشتیبانی مالی شرکت چند ملیتی فیلا(Fila)، مسابقات دوی کوهستان به اقصی نقاط دنیا بسط پیدا کرد.                                              از هیمالیا گرفته تا راکی، از کوه کنیا تا آتشفشان های مکزیک، همه وهمه شاهد برگزاری مسابقات دوی کوهستان شدند.                                            پس از آن بود که جاکومتی عنوان «اسکای رانینگ(Skyrunnig) به معنای جایی که زمین و آسمان همدیگر را ملاقات می کنند»، برای این رشته ورزشی پیشنهاد کرد. اما این تازه آغاز ایده‌پردازی های این مرد بود.                                                                                                                                              در سال ۱۹۹۵ او فدراسیونی برای ورزش در ارتفاع تاسیس کرد(Federation for Sport at Altitude) تا به عنوان یک مرجع رسمی قوانین و مقرراتی برای این رشته نوپا وضع کند. از این فدراسیون بیشتر با نام اختصاری آن یعنی FSA یاد می کنند                                                         امروزه همان گونه که پیشتر اشاره شد، فدراسیون بین المللی دوی کوهستان به عنوان متولی این رشته شناخته می شود که از سال ۲۰۰۸ به این سو ، نام خود را از FSA به نام اختصاری فدراسیون جدید ISF  تغییر داد . ISF هدف اصلی خود را بر وضع قوانین و بازبینی آنها، تبلیغ و همچنین توسعه این رشته تبیین کرده است.

تنوع رشته ها :
دوی کوهستان شامل ۱۳ رشته متنوع است که هر کدام تعریف خاصی برای خود دارند

1	آسمان SKY	مسابقاتی است کمتر از ۵۰ کیلومتر و در کمتر از ۵ ساعت برای فرد پیروز. مسیر می تواند بر روی مسیرهای پاکوب کوهستانی، مسیر های یخی و یا صخره ای و برفی باشد. باید به این نکته توجه داشت که مسیر آسفالته فقط در ۱۵ درصد از مسیر می تواند باشد. در کشورهایی که کوهی با ارتفاع ۲۰۰۰ متر ندارند، مسیر می بایست به طور میانگین دارای شیب ۱۳ درصد و به سوی بلندترین نقطه آن کشور باشد.
2	مسابقه آسمان SKYRACE	مسابقاتی است با حداقل ۲۰ کیلومتر مسافت و در کمتر از ۳ ساعت برای فرد پیروز. حداقل ۱۲۰۰ متر صعود عمودی نیاز این مسابقه است. در صوریتکه این مسابقه ارتفاع ۴۰۰۰ متر را لمس کند نام ماراتن آسمان را به خود میگیرد.
3	ماراتن آسمان SKYMARATHON	مسابقاتی است با حداقل ۳۰ کیلومتر مسافت و در کمتر از ۵ ساعت برای فرد پیروز. حداقل ۲۰۰۰ متر صعود عمودی نیاز این مسابقه است
4	اولترا             ULTRA	مسابقاتی است بیش از ۵۰ کیلومتر و در زمانی بین ۵ تا ۱۲ ساعت برای فرد پیروز
5	ماراتن آسمان اولترا ULTRA SKYMARATHON	مسابقاتی است که پارامتر هایش با بیش از ۵ درصد فراتر از پارامترهای ماراتن آسمان است و این در حالی است که صعود عمودی نیز به بیش از ۲۵۰۰ متر می رسد
6	ماراتن آسمان فوق اولترا ULTRA XL SKYMARATHON	مسابقاتی است که پارمترهایش فراتر از پارامترهای ماراتن آسمان اولترا است با حداقل ۵۰۰۰ متر صعود عمودی و با زمانی بیش از ۱۲ ساعت برای فرد پیروز
7	عمودی         VERTICAL	مسابقاتی است کاملا در شیب و در شیب هایی با میانگین ۲۵ درصد و در بعضی قسمت ها بیش از ۳۳ درصد
8	یک کیلومتر عمودی VERTICAL KILOMETER	مسابقاتی است با ۱۰۰۰ متر صعود عمودی بر روی مسیر های متغیر با شیبی قابل توجه و همینطور از بعد مسافت نباید از ۵ کیلومتر بیشتر باشد. از لحاظ ارتفاع می تواند مثلا از ارتفاع ۲۰۰۰ متری شروع شود و در ارتفاع ۳۰۰۰ پایان پذیرد
9	سرعت آسمان SKYSPEED	مسابقاتی است با صعود عمودی حداقل ۱۰۰ متر و در شیبی با بیش از ۳۳ درصد
10	مسابقه آسمان خراش/دوی عمودی SKYSCRAPER RACING/VERTICAL RUNNING	مسابقاتی است با شیبی بیش از ۴۵ درصد بر روی پله ای در فضای بسته یا فضای آزاد
11	دوچرخه آسمان SKYBIKE	مسابقاتی است دوگانه شامل مسابقه دوچرخه کوهستان و یک کیلومتر عمودی یا مسابقات دوی کوهستان
12	یورش آسمان   SKYRAID	مسابقاتی است امدادی در قالب تیم در مسافت های طولانی که دربرگیرنده رشته های دیگری چون دوچرخه سواری، اسکی و کوهنوردی می شود
13	مسیر آسمان SKYTRAIL	مسابقاتی است بر روی مسیرها و پاکوب هایی که مطابق با پارامترهای سایر رشته ها در ارتفاع بالای ۲۰۰۰ متر را دارا نیستند. مسافت حداقل ۱۵ کیلومتر است و کمتر از ۱۰ درصد آن می تواند جاده آسفالته باشد

مسابقات دوی کوهستان در ایران:
این مسابقات چند سالی است که توسط فدراسیون کوهنوردی و صعود های ورزشی جمهوری اسلامی ایران، به کشورمان نیز راه پیدا کرده است و به خصوص در ۲ سال اخیر به طور جدی تری پیگیری شده است. جدا از مسابقات پراکنده ای که هیئت های کوهنوری در کشور، گاه به شکل درون استانی و گاهی فرا استانی، برگزار کرده اند، فدراسیون نیز مسابقانی تحت عنوان قهرمانی کشور برگزار کرده است. به عنوان نمونه می توان به سومین دوره مسابقات قهرمانی کشور که در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۹۵ در کوهستان توچال در دو بخش آقایان و بانوان برگزار شد، اشاره نمود. همچنین در مرداد ماه همین سال قرار است که نفرات برگزیده مسابقه یاد شده در کوه دماوند به رقابت با یکدیگر بپردازند.

فدراسیون همچنین در فروردین ماه ۱۳۹۵ ویرایش پنچم از شیوه نامه برگزاری مسابقات دوی کوهستان را منتشر کرد که در سایت msfi.ir موجود می باشد

گذری به برخی از رکوردهای شاخص داخلی و خارجی:
در مسابقات جایزه بزرگ دوی کوهستان که در مرداد ماه ۱۳۹۳ در کوه دماوند برگزار شد، وحید مهربانی با ثبت زمان ۳ ساعت و ۴ دقیقه به مقام نخست دست یافت. مسیر این مسابقه در جبهه جنوبی دماوند و از محلی تحت عنوان گوسفندسرا تا قله دماوند بود. شایان ذکر است که مسابقه یاد شده، یادواره دوتن از بزرگان تاریخ کوهنوردی ایران، زنده یادان جلال رابوکی وابراهیم شیخی بود. این دو، خود از پیشگامان صعود های سرعتی در ایران محسوب می شوند.

در بخش بانوان نیز ماهزاده نجار در مسابقه ای که در شهریور ماه ۱۳۹۴، حدفاصل گوسفند سرا تا بارگاه سوم(پناهگاه جبهه جنوبی دماوند) در مسیر جنوبی دماوند برگزار شد، با ثبت زمان ۱ ساعت و ۲۴ دقیقه به مقام نخست دست پیدا کرد.

همچنین در سومین دوره مسابقات قهرمانی کشورکه در خرداد ماه ۱۳۹۵ در کوهستان توچال، از ایستگاه اول تا هفتم تله کابین برگزار گردید، مهرزاد لیریائی و کامران نصرالهی با ثبت زمان های ۲ ساعت و ۹ دقیقه و ۳۷ ثانیه و ۲ساعت و ۹ دقیقه و ۳۸ ثانیه و تنها با اختلاف ۱ ثانیه، عناوین اول و دوم را از آن خود کردند.

در بخش بانوان نیز، منیژه رضا پور در مسابقه یاد شده با ثبت زمان ۳ ساعت و ۵ دقیقه و ۲۴ ثانیه صاحب مقام نخست شد.

در سطح جهانی نیز، کیلیان جورنت دونده کوهستان نام آشنای اسپانیایی صاحب رکوردهایی شاخص در چندین کوه می باشد. از آن جمله می توان به کوه ماترهورن اشاره نمود که وی در سال ۲۰۱۳ با صعود به قله و فرود از آن در زمان ۲ ساعت و ۵۲ دقیقه، موفق شد بیش از ۲۰ دقیقه رکورد قبلی را کاهش دهد. مبدا و مقصد نهایی او در این مسیر، پیست اسکی برویل-سروینا در ایتالیا بود. زمان صعود او تا قله فارغ از فرود، ۱ ساعت و۵۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه بود.

دو ماه قبل از آن نیز، جورنت موفق به شکستن یک رکورد ۲۳ ساله شد. او با صعود به قله مون بلان و فرود از آن در زمان ۴ ساعت و ۵۷ دقیقه، ۱۴ دقیقه رکورد قبلی را بهبود بخشید. مبدا و مقصد نهایی او در این مسیر، پیست شامونی بود.

گردآورنده و تنظیم : امیر درودیان

 منابع:
۱- فدراسیون بین المللی دوی کوهستان www.skyrunning.com                                                                                                                          2-فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران www.msfi.ir