شگفتی‌های یک کوه آتشفشانی

مخزن ماگمایی، مجرای آتشفشان و مخروط آتشفشان مهم‌ترین بخش‌های یک آتشفشان هستند. مخزن ماگمایی محل تجمع مواد مذاب است که زیر مخروط یا کوه آتشفشان قرار دارد. مواد مذاب موجود در این مخزن بر اثر افزایش فشار از طریق مجرای آتشفشانی به سمت بالا حرکت می‌کنند. هنگامی که پس از سال‌ها یک آتشفشان دوباره فعالیت کند به دلیل بسته بودن دهانه آتشفشان و مجرای آتشفشان، اولین فعالیت همراه با انفجار شدیدی اتفاق می‌افتد و مواد آتشفشانی (قطعات سنگ در اندازه‌های درشت تا ریز ) تا ارتفاع زیادی به هوا پرتاب می‌شوند. این مواد در برخی فعالیت‌های آتشفشانی تا ارتفاع چند ده کیلومتری از سطح زمین پرتاب می‌شوند. قطعات درشت در فاصله نزدیک مجرا و قطعات ریزتر در فاصله‌های دورتر سقوط نموده و به همین دلیل مخروط آتشفشانی شکل می‌گیرد. پس از باز شدن دهانه آتشفشان مواد مذاب به صورت گدازه از دهانه آتشفشان خارج و روی مخروط آتشفشانی جاری می‌شوند. افزون بر آنها گازفشان‌ها و چشمه‌های آبگرم در اطراف دهانه اصلی و پیرامون کوه آتشفشانی پدیده‌های زیبای مرتبط با آتشفشان‌ها هستند. گازفشان‌های چکاد (قله) دماوند از فاصله چند کیلومتری، بویژه روستای آب اسک نمایان است.

در چکاد آتشفشانی بزمان در استان سیستان و بلوچستان نیز چند گازفشان دائمی وجود دارد. همان طور که می‌دانید چشمه‌های آبگرم آتشفشان سبلان شهرت جهانی دارند. چشمه‌های آبگرم مشابهی در اطراف دماوند و روستای آبگرم با ارزش درمانی و گردشگری وجود دارد. هرچند یخچال‌های طبیعی از اجزای زایشی یک آتشفشان به شمار نمی‌آید اما بیشتر آتشفشان‌ها به دلیل ارتفاع بلند دارای یخچال‌های همیشگی هستند. یخچال‌های زیبای دره یخار در دامنه‌های شرقی و چشمه یخی در دامنه جنوبی دماوند، زیبایی بی‌نظیری دارند که برخی گردشگران برای دیدن آنها از فواصل بسیار دور به ایران سفر می‌کنند.