بحران اقلیمی:‌ جنگل‌های استوایی خاصیت جذب کربن را از دست می‌دهند

پژوهشگران و دانشمندانی از کشورهای مختلف جهان با بررسی جنگل‌های استوایی در آمریکای لاتین و آفریقا زنگ خطری جدی را به صدا درآورده‌اند: جنگل‌های استوایی، قطب‌های ذخیره کربن جو، می‌توانند در دهه‌های بعد به قطب‌های انتشار کربن در جو بدل شوند. این پدیده که یکی از اثرهای تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین است، بر اساس بدترین سناریوها قرار بود اواخر قرن رخ دهد.

دانشمندان نزدیک به ۱۰۰ نهاد پژوهشی بین‌المللی در پژوهش «اشباع زودهنگام جذب کربن در جنگل‌های استوایی آفریقا و آمازون» که چهارشنبه ۴ مارس / ۱۴ اسفند در نشریه علمی «نیچر» منتشر شد، ۳۰۰ هزار درخت را در بیش از سی سال تحت نظر گرفته اند. نویسندگان داده‌های متعلق به دو شبکه پژوهشی بزرگ جنگل‌بانی در آفریقا و آمازون را بررسی کرده اند و خود سال‌ها در جنگل‌های دورافتاده این مناطق به پژوهش مشغول بوده اند. یافته‌های آنها اثبات می‌کند که ذخیره کربن در جنگل‌های استوایی سیاره رو به زوال است و در سه دهه اخیر دائماً کاهش یافته.

اگر جنگل‌های استوایی نتوانند به کارکرد جذب گازهای کربنی از جو ادامه دهند،‌ بحران اقلیمی با شتابی فزاینده پیش خواهد رفت. اما دانشمندان می‌گویند خطر از این هم بیشتر است.

بر اساس مدل آنها،‌ جنگل‌های آمازون بر اثر آسیب‌های وارده به آن توسط صنایع چوب‌بری و کشاورزی و تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، در دهه بعد از یک ذخیره‌کننده عظیم کربن به یک منبع انتشار عظیم کربن در جو بدل خواهد شد.

اگر این اتفاق بیفتد، اثرات بحران اقلیمی وخیم‌تر و شدیدتر از پیش خواهد شد و بشر باید به میزان بسیار بیشتری از تخمین‌های کنونی انتشار گازهای کربنی را کاهش دهد.

بر اساس بدترین سناریوهای تغییرات اقلیمی، این اتفاق قرار بود دهه‌ها بعد رخ دهد. سیمون لوویس،‌ پروفسور دانشگاه لیدز بریتانیا و یکی از مولفان اصلی گزارش با گفتن این موضوع به «گاردین» هشدار می‌دهد که «این یکی از نگران‌کننده‌ترین اثرات تغییرات اقلیمی است و همین حالا شروع شده».

اگر آمازون در دهه ۲۰۳۰ به منبع کربن بدل می‌شود، دیگر جنگل‌های استوایی نیز تا ۲۰۶۰ عامل آزادسازی کربن در جو خواهند بود.

یک ماه پیش، ۵ فوریه نیز گروهی بین‌المللی از دانشمندان اقلیمی در پژوهشی در ژورنال «پیشرفت‌های علمی»‌ (Science Advances) هشدار دادند که سرعت جریان سه‌چهارم آب‌های دنیا بر اثر افزایش سرعت بادها افزایش یافته. این هم تحولی بود که بر اساس بدترین سناریوهای تغییرات اقلیمی،‌ قرار بود آخر این قرن رخ دهد.

رهبران جهان ۲۰۱۵ در پاریس با امضای توافقی اقلیمی متعهد شدند که افزایش دمای هوای سیاره نسبت به دوران پیشاصنعتی را «تا حد خوبی زیر دو درجه سلسیوس» نگه دارند.

کارشناسان و فعالان محیط زیست و متخصصان پنل اقلیمی سازمان ملل نسبت به نابسنده‌بودن توافق پاریس هشدار داده‌اند و می‌گویند که افزایش دمایی بیش از ۱,۵ درجه تمام تأثیرات ویرانگر تغییرات اقلیمی را به همراه خواهد آورد. از سوی دیگر، برای رسیدن به هدف ۱,۵ درجه، باید از ۲۰۲۰ به آن سو سالانه ۷,۶ درصد از انتشار گازهای کربنی در سطح جهان کاسته شود.

اگر اجلاس ۲۶ تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP۲۶) به دلیل شیوع ویروس جدید کرونا به تعویق نیفتد، در آن چندین کشور طرح‌هایشان برای کاهش انتشار گازهای کربنی به صفر تا نیمه قرن ۲۱ را ارائه خواهند داد. هرچند به گزارش گاردین، شماری از شرکت‌های بزرگ و کشورهای ثروتمند گفته اند که با حفظ و گسترش و ساختن جنگل‌های جدید با انتشار گازهای کربنی مقابله خواهند کرد؛ اقدامی که کافی نخواهد بود.

شکار غیرمجاز باعث تلف شدن ۱۹۷ پرنده در پارک ملی کرخه شد

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ۱۸ بهمن ماه اعلام کرد این پرندگان در اثر شکار غیرمجاز تلف شده‌اند.

یگان حفاظت محیط زیست پارک ملی کرخه در پی گزارش‌هایی مبنی بر شکار غیرمجاز پرنده سار در شب با روش‌های غیرمعمول و نامتعارف در نیزارها و زهکش‌های غرب کرخه، خودروی متهمان را مشاهده کردند؛ دو نفر از این شکارچیان پس از تعقیب و گریز از خودرو پیاده شدند و به همراه چند رشته تور و کیسه حاوی لاشه پرندگان با استفاده از تاریکی شب و رفتن به سوی چادرهای عشایری دامداران قصد متواری شدن داشتند. درنهایت یکی از شکارچیان دستگیر و با دستور قضایی به پاسگاه انتظامی محل تحویل داده شد. شکارچی دوم همچنان متواری است.

اول بهمن ماه سال جاری نیز سه نفر به دلیل شکار غیرمجاز ۶۷۲ قطعه پرنده سار در پارک ملی کرخه دستگیر شدند.

بر اساس مصوبه ۴۴۲ شورای عالی حفاظت محیط زیست ضرر و زیان قابل وصول برای هر قطعه پرنده سار  تنها ۵۰۰ هزار ریال است.

سار از پرندگان مهاجر زمستان گذر در استان خوزستان است که در این فصل در اطراف زهکش‌ها و نیزارها به صورت گروهی و در دسته‌های چند هزارتایی زندگی می‌کند و افراد سودجو با استفاده از روش‌های غیر مجاز و در هنگام شب، که زمان استراحت پرندگان است، اقدام به کشتار دسته جمعی این پرندگان می‌کنند.

به گزارش ایرنا همچنین در پی «گزارش‌های مکرر مردمی» درباره شکار غیرمجاز پرنده حمایت شده دراج و فروش آن توسط چند نفر در یکی از روستاهای اطراف شهر شوش، محیط بانان پارک ملی کرخه با بررسی و تفحص مسیر تردد شکارچیان را که با موتورسیکلت لاشه پرندگان شکار شده را حمل می‌کردند، شناسایی کردند.

پس از چندین نوبت پایش و کمین در شب ۱۶ بهمن، متهمان با یک دستگاه موتورسیکلت و دو کیسه حاوی لاشه پرندگان و تور در نزدیکی شهر شوش دیده شدند. پس از تعقیب و گریز با واژگون شدن موتور سیکلت آنان به صورت پیاده متواری شدند ولی یک دستگاه موتورسیکلت به همراه لاشه ۱۱ قطعه پرنده دراج و دو قطعه پرنده بلدرچین و یک تور پرنده گیری کشف و ضبط شد.

دراج از پرندگان بومی و حمایت شده استان خوزستان است و طبق مصوبه ۴۴۲ شورای عالی حفاظت محیط زیست ضرر و زیان قابل وصول برای هر قطعه از آن ۶ میلیون ریال است.

پارک ملی کرخه به مساحت بیش از هفت هزار هکتار در پنج کیلومتری غرب جاده ترانزیتی اندیمشک- اهواز در حوزه شهرستان شوش قرار گرفته است.

این منطقه پس از یافتن آخرین بازمانده‌های گوزن زرد ایرانی در دهه ۱۳۳۰ ابتدا به عنوان پارک وحش و سپس بر اساس مصوبه شماره یک شورای عالی محیط زیست در سال ۱۳۴۹ به عنوان پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده تبدیل شد و سپس در سال ۱۳۸۹ به عنوان پارک ملی ارتقا یافت. بخشی دیگر از این جنگل‌های حاشیه کرخه با عنوان منطقه حفاظت شده با وسعت بیش از هشت هزار هکتار در امتداد پارک ملی قرار دارند.

کارشناسان بسیاری معتقدند که وضعیت پرندگان در ایران «بسیار وخیم است» و بسیاری از پرندگان «در خطر انقراض قرار دارند». برای نمونه خبر مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله از روزهای ابتدایی بهمن منتشر شد. شمار پرندگان تلف‌شده به ۱۳ هزار قطعه رسیده است. علت این فاجعه هنوز به طور قطعی مشخص نشده است.

گردشگری سازگار با زیست‌بوم در سانیای چین

سانیا در جزیرهٔ هاینان چین، با کوهستان خیره‌کننده، جنگ‌های بارانی و سواحل زیبایش خودبه‌خود گردشگران را مجذوب می‌کند. مسئولان سانیا که خواستار حفظ زیبایی‌های طبیعی آن ‌اند برای ساخت آینده‌ای پایا به «گردشگری سازگار با زیست‌بوم» روی آورده‌اند.

کوهستان خلیج یالونگ جایی است که انواع درختان و گیاهان، و پرندگان و پستانداران در دل جنگل‌های بارانی انبوه‌اش خانه دارند، جایی که آدمی در آن احساس یکی بودن با طبیعت می‌کند.

«آشیان پرنده»؛ خانه‌درختی‌های مجلل در دل طبیعت

اقامتگاه کوهستانی «بردز نِست» یا همان «آشیان پرنده»، فضایی است سبز با ذهنیت گردشگری سازگار با زیست‌بوم، در میان درختان کوهستانی می‌توان در خانه‌درختیِ مجلل خودتان اقامت کرد و از منظرهٔ بی‌نظیرش لذت برد.

ژوندان هوانگ، مدیر این اقامتگاه می‌گوید: «واحد‌های اقامتی ما، از ساخت‌وساز تا شیوهٔ بهره‌برداری با این ایده ایجاد شده‌ است که جزئی از زیست‌بوم باشد. امیدواریم مهمانان ما در اینجا خود را به طبیعت نزدیکتر و از سروصدای شهر دورتر حس کنند.»

او دربارهٔ ویژگی زیست‌محیطی اقامتگاهش و تشویق مهمانان به دوستی با زیست‌بوم می‌گوید:‌ «کارهای زیادی برای حفاظت از محیط زیست کرده‌ایم، مثلا استفاده از پمپ هوا برای گرم کردن آب یا استفاده از انرژی خورشیدی، آب باران و نیز داشتن سامانهٔ تصفیهٔ فاضلاب. مهمانان را هم تشویق می‌کنیم به محیط زیست احترام بگذارند و از مواد بازیافت‌نشدنی استفاده نکنند.»

اتوبوس‌های برقی، سواحل تمیز و تالاب‌های سبز

«وان هتل» یکی دیگر از استراحت‌گاه‌های سازگار با زیست‌بوم سانیاست که قرار است در ماه ژانویهٔ امسال گشایش پیدا کند، اینجا حتی یک مزرعه هم برای تولید میوه و سبزیجات ارگانیک دارد.

ساکنان سانیا که در پی جذب بیشتر گردشگرانند، تلاش دارند تا حد ممکن از تولید زباله کم کنند، و بازیافت را افزایش بدهند آنها همچنین به ترابری الکتریکی نظر دارند. تا کنون ۶۰۰ اتوبوس منطقه برقی شده‌اند و شهر تا چند سال دیگر همهٔ آنها برقی خواهند شد.

همچنین اقدامات بسیاری برای حفظ زیبایی طبیعی شهر صورت گرفته است یکی از آنها پارک تالاب سانیا ریور است که به تازگی ایجاد شده، پناهگاهی آرامبخش برای گردشگران که فواید زیست‌بومی هم دارد.

ژین یانگ، مدیر کل دفتر زیست‌بومِ شهرداری سانیا می‌گوید: «محیط زیست زیبای سانیا نقطهٔ حیاتیِ رشد و توسعهٔ این شهر است. پارک تالابی دونگ‌آن نمونه‌ای از حفاظت زیست‌بوم است. سانیا در پروژهٔ ملی بی‌زباله پیشگام شده و حالا برای کاهش زباله و بازیافت آن نیازمند کمک همگانی هستیم.»

شماری از شهروندان نیز برای حفاظت از محیط زیست داوطلب شده‌اند. این بچه‌‌ها حالا دربارهٔ اهمیت حفظ تالاب‌های شهر تعلیم می‌بینند. در ساحل نزدیک به اینجا نیز داوطلبان پیوسته ماسه‌های ساحلی را وارسی می‌کنند تا کنار دریا از آشغال‌های پلاستکی تمیز باشد.

چی ژیانگ ژو، عضو انجمن حفظ اقیانوسِ «روبان آبی» در این باره می‌گوید:«ما اغلب برای انجام فعالیت‌هایی نظیر کاشت گیاهان تالابی و حفظ زندگی دریایی، با شماری از آژانس‌های گردشگری محلی همکاری می‌کنیم. همچنین برخی هتل‌ها و اماکن توریستی هم پوسترهایی برای حفاظت از محیط زیست نصب کرده‌اند.»

یافتن توازن میان گردشگری و حفظ محیط زیست چالش بزرگی است که سانیا، به‌عنوان یک مقصد مهم گردشگری، برای رشد پایای خود آن را پذیرفته است.