بسیار سفر باید

گردشگری پس از گذر از روزهای سخت (بخش یکم، گردشگری تاریخی)

چه کسی فکر می‌کرد ویروسی نادیدنی، که همه جا هست و هیچ جا نیست، تا به این اندازه جهان ما را به آشوب بکِشاند؟ انسان‌ها را چنان بترساند که از هم دوری کنند، در خانه بمانند و «تا اطلاع ثانوی» از دست‌دادن و دید‌وبازدید و سفر کردن و هزار کار دیگر بپرهیزند؛ برنامه‌های نوروزی‌‌مان را به هم بریزد و ما را از کار و زندگی بیندازد؟

کرونا، مهمان ناخوانده‌ای است که بیش از اندازه به دست و پای‌مان پیچید. زمانش که برسد و کرونا بار سفر از ایران و جهان ببندد ما می‌مانیم و یک دل سیر دید و بازدید و سفر کردن؛ رفتن به جاهایی که باید رفت و شهرها و روستاها و موزه‌ها و خانه‌های تاریخی که باید یک به یک سر زد. پس دست روی دست نگذاریم و از هم اکنون به فکر آن روزهای گردشگری باشیم. ما برای آن روزها، که خیلی زود، زودتر از آن چه فکرش را بکنیم خواهد رسید، چند پیشنهاد گردشگری داریم. فهرستی از کارهایی که باید انجام بدهیم، برای زمانی که آن مهمان نطلبیده را از زندگی‌مان دور کرده باشیم.

ایران، دیدنی است

کیست که نداند هر گوشه و کنار ایران دیدنی است؟ زیست بوم ما، با همه‌ی آسیب‌هایی که دیده است، هنوز دلپسند گردشگران و دوست‌داران طبیعت است. پیشینه‌ی درازدامن تاریخی، این بخش از جهان را که زادگاه ماست، سرشار از یادمان‌های دیرینه کرده است. پا به هر کجا که بگذاریم یادمان‌هایی از نیاکان‌مان را می‌بینیم که دست‌سازهای خود را با هنری والا آمیخته‌اند؛ مردمان هنرورزی را می‌یابیم که آفرینه‌هایشان نگاه را خیره می‌کند. هنر مردمی که در سراسر این مرز و بوم زندگی می‌کنند، به هم گره می‌خورد، جاری می شود و با زندگی آمیختگی می‌یابد. در روزهای دلخواهی که پس از گرفت و گیرهای کرونایی پیش روی ما خواهد بود، می‌توان از دیدن دوباره و چندباره‌ی ایران سیراب شد و از طبیعت چشم‌نواز این کهن‌سرزمین‌ بهره‌ها برد.

آنچه در اینجا برمی‌شماریم، راهنمای سفر نیست. حتا نام بردن فهرست‌وار از جاذبه‌های گردشگری‌ ایران هم دشوار است، این‌ها تنها گزینه‌های پیشنهادی ماست برای روزهای شادمانه‌ای که می‌رسد و به یادمان می‌آورد که نوروز امسال را سفر نرفته‌ایم و باید آن نرفته‌ها و ندیده‌ها را جبران کنیم. از پاسارگاد، تخت جمشید، نقش جهان، مسجد شیخ لطف‌الله، سعدیه، حافظیه و غار علیصدر، چغازنبیل، تخت‌سلیمان، بیستون، ماسوله، ماسال و ده‌ها و صدها جای دیگری چیزی نگفته‌ایم. این‌ها آشنای هر ایرانی است. دیدن تخت‌جمشید و ساعتی نشستن در حافظیه و دمی آسودن در طبیعت سرسبز شمال را البته که از یاد نمی‌بریم. ما سراغ چند جای کمتر شناخته‌ شده‌ی دیگر برای گردشگری ماه‌های آینده رفته‌ایم که دیدنشان به همان باشکوهی و زیبایی جاهای شناخته شده‌تر ایران است.

گردشگری تاریخی

ایران کشوری است با تاریخی چندهزارساله که با وچود تازش‌ها و یورش‌های بی‌شمار و سخت دچار گسست نشده و با تکیه بر فرهنگ و هنری پیشنه‌دار، همچنان جاودان و پایدار مانده است.

خانه بروچردی‌ها

اگر اهل گردشگری تاریخی هستید، نخستین پیشنهاد ما بازدید از خانه‌های تاریخی کاشان است که از شاهکارهای مهرازی (:معماری) ایران به‌شمار می‌روند. خانه‌ی طباطبایی‌ها، خانه‌ی بروجردی‌ها، خانه‌ی راهب، خانه‌ی عامری‌ها، خانه‌ی منوچهری و خانه‌ی عباسیان تنها بخشی از خانه‌های شگفت و دیدنی کاشان هستند.

آتشکده یزد

همچنین اگر به شهر جهانی یزد سفر کردید افزون بر دیدن بافت تاریخی این شهر، آتشکده‌ی یزد و میدان امیرچخماق بازدید از خانه‌های تایخی آن‌را فراموش نکنید. خانه‌ی لاری‌های یزد (موزه‌ی اسناد) ، خانه‌ی کلاهدوزها (موزه‌ی آب یزد)، خانه‌ی اخوان سیگاری (خانه‌ی تراب) از جمله خانه‌های تاریخی یزد هستند.

بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین اردبیلی

دیگر پیشتهاد ما دیدن «بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین اردبیلی» در شهر اردبیل است. در یکی از برنامه‌های گردشگری خود دیدن اردبیل و آرامگاه صفی‌الدین را فراموش نکنید.

شیوه‌ی مهرازی آرامگاه (:بقعه) نمونه است. تالار آن با چهار شاه نشین، تاق نماهای کم‌مانند و طلاکاری‌های نقش‌شده بر دیوارها، هر بیننده‌ای را شگفت زده می‌کند. به همه‌ی این‌ها چینی‌خانه‌ی آرامگاه شیخ صفی را هم باید افزود. یکی از آثاری که در آن جا نگهداری می‌شود ظرف‌هایی است که امپراتور چین برای شاه عباس صفوی فرستاده است. قندیل خانه‌ی بنا و پنجره‌های چوبی‌اش، آرامگاه شاهزادگان صفوی، چله‌خانه‌ی صفی‌الدین، اسلیمی‌ها و ده‌ها اثر دیگر، آرامگاه شیخ صفی‌الدین (نیای شهریاران صفوی) را دیدنی و جایی دلخواه برای گردشگری تاریخی می‌سازد.

گنبد سلطانیه

در میان آثار تاریخی سرزمین ما، گنبد سلطانیه هم جایی آشناست. حتا اگر آن جا رفته باشید، دیدن دوباره‌ی آن شما را با یکی از نمونه‌های کم مانند مهرازی ایران بیشتر آشنا می‌کند.

گنبد سلطانیه در استان زنجان، پس از گنبد کلیسای سانتاماریا در فلورانس ایتالیا و گنبد مسجد ایاصوفیه در ترکیه، سومین گنبد بزرگ جهان است. این بنای شگفت‌انگیز، هشت ایوان و هشت منار دارد و 3000 کارگر در ساخت آن دست داشته‌اند. بلندی سازه به 48 متر می‌رسد. افزون‌ بر اینکه کاشی‌های لعابی فیروزه رنگ گنبد، دیدن آن را دلپذیرتر می‌کند. دیدن از شگفتی‌های این سازه‌ی جهانی را نباید از دست داد.

گنبد قابوس

یک نمونه‌ی دیگر از مهرازی هنرمندانه‌ی ایرانیان در گنبد قابوس، در استان گلستان، جای دارد. بلندای این گنبد که بلندترین برج تمام آجری جهان است، به 15 متر می‌رسد.

استان‌های شمالی ما، این روزها از دست کرونا حال و روز خوشی ندارند. آرزو می‌کنیم از سختی‌های این روزها گذر کنند، با شادمانی و دل خوش روزها و سالیان آینده را بگذرانند و پذیرای دوباره‌ی هم‌میهنانی باشند که دلشان برای دیدن شمال سرسبز لک زده است!

قلعه رودخان

سفر به فومن و بازدید از قلعه رودخان و کوچصفهان با پل خشتی «مورغانه پرد» در گیلان، پل ورسک و کاخ رامسر در مازندران، میل گنبد شهر گنبدکاوس گلستان و بسیاران جاذبه‌ی تاریخی در گستره‌ی شمالی سرزمین زیبایمان در روزهای تندرستی و شادی بسیار دلچسب است.

پل شکسته خرم‌آباد

لرستان را پایتخت پل‌های تاریخی ایران می‌دانند. این استان با بیش از 100 پل تاریخی که برخی از آن‌ها از شگفت‌ترین سازه‌های کهن جهان به‌شمار می‌روند خواستگاه خوبی برای گردشگری تاریخی است. در سفر به لرستان بازدید از پل‌های کهن‌سالی همچون پل کشکان و پل شکسته یا پل شاپوری، (تنها پل تمام سنگ جهان) را از یاد نبرید.

قلعه سام شیروان چرداول

اگر به ایلام سفر کردید در کنار لذت بردن از طبیعت بی‌مانندش بازدید از سازه‌های تاریخی چهارطاقی دره‌شهر،  قلعه سامِ شیروان چرداول و آتشکده‌ی سیاهگِل ایوان را هم در برنامه‌ی خود داشته باشید.

گورستان هفتادملا

در سفر به استان سیستان و بلوچستان دیدن پوشش رنگارنگ و زیبای مردم این بخش از کشور خود از جاذبه‌های گردشگری این استان است اما در کنار این زیبایی دلفریب، از آتشکده‌ی کرکویه در شهرستان هیرمند، کاروانسرای ملک و ساختمان قدیم دادگستری زاهدان هم دیدن کنید. گورستان هفتادملا هم جاذبه‌های تایخی این استان است.

پل لاتیدان هرمزگان

پل لاتیدان در غرب بندرعباس و بر روی رودخانه‌ی کول قرار دارد که به عنوان یکی از آثار تاریخی استان هرمزگان در منطقه‌ی بندر خمیر شناخته می‌شود. جالب است بدانید که از پل لاتیدان به عنوان یکی از طولانی‌ترین پل‌های ایران نام برده شده که در ابتدا زیر خاک مدفون بوده تا اینکه در سال ۱۳۷۲ در اثر سیلاب نمایان شده است.
پل لاتیدان که در زبان محلی پل‌کول نامیده می شود، با طولی در حدود یک کیلومتر، شهر بندرعباس را به لارستان متصل می‌کرده است. این پل همچنین، از آثار تاریخی به جا مانده از دوران صفوی است که قدمتی در حدود 500 سال دارد و هدف ساخت آن بیرون راندن پرتغالی‌ها بوده است و بعدها به عنوان مسیری برای کاروان‌های بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

بافت تاریخی بوشهر

قلعه هزاره میناب، قلعه‌ی اسرارآمیز فین و پل لاتیدان که در پی سیلاب در سال 1372 خورشیدی در نزدیکی شهرستان خمیر، سراز خاک برآورد در استان هرمزگان، کاخ زمستانی کورش در برازجان، گورستان باستانی سیراف، عمارت ملک، بافت تاریخی بوشهر در کنار نخلستان‌های سر به آسمان ساییده، تنگه‌ی کول‌فرح ایذه، پل ساسانی دزفول و آرامگاه یعقوب لیث صفاری در خوزستان، گرمابه پهنه سمنان، دروازه ارگ سمنان و شهر تاریخی بسطام، تنگه تاریخی ابوالحیات کازرون، تنگ چوگان و حمام وکیل در فارس، بلاد شاپور یا شهرکهنه‌ی دهدشت و نقش‌برجسته‌های ایلمایی (اشکانی) تنگ سروک در شهر بهمئی کهگیلویه و بویراحمد از دیگر جاذبه‌های گردشگری کشورمان هستند.

ارگ نارین

بازدید ارگ نارین قلعه از آثار به‌جامانده در شهر تاریخی بلقیس اسفراین با قدمتی ۱۲۰۰ ساله، که دومین بنای خشتی و گلی ایران است و سنگ‌نگاره‌ی نرگسلوی بجنورد در خراسان شمالی، آرامگاه بزرگمهر یا بوذرجمهر قائنی در قائن پایتخت زعفران ایران و قنات ثبت‌جهانی شده‌ی بلده فردوس در خراسان جنوبی، آتشکده‌ی بازه‌هور (دره خورشید) در جنوب مشهد و پاک کوه‌سنگی مشهد در خراسان رضوی را هم در برنامه‌های گردشگری خود بگنحانید.

قلعه دزک شهرکرد

در کنار دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ در فصل بهار، قلعه دزک شهرکرد و پل زمان‌خان سامان در استان چهارمحال و بختیاری هم دیدنی است.

آرامگاه شمس تبریزی

معبد آناهیتای کنگاور، تاق گرا در سرپل‌ذهاب کرمانشاه، قلعه قمچای کردستان که آن‌را مربوط به سه دوره‌ی اشکانیان، مادها و پارت‌ها می‌دانند و کتیبه‌ای به زبان‌های هیراتیک و هریوگلیف کنار آن وجود دارد، آرامگاه شمس تبریزی در خوی و یخچال دوقوز پله در خیابان عسگرخان ارومیه و در محله‌ای به همین نام که یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان غربی است را هم باید دید.

سد چندمنظوره‌ی امیرکبیر کرج

و اما استان البرز که تا پیش از سال 1389 خورشیدی، بخشی از استان تهران بود و از آن پس به عنوان سی‌ویکمین استان ایران شناخته می‌شود، در کنار طبیعت دلپذیر و روستاهای شگفت‌انگیزش از جاذبه‌های تاریخی بسیاری برخوردار است. محوطه باستانی ازبکی در شهرستان نظرآباد، قلعه دزدبند از سازه‌های دوره ساسانی در شهرستانک، کاروانسرای شاه‌عباسی کرج و سد چند منظوره‌ی امیرکبیر بخشی از این جاذبه‌ها هستند که باید دید.

موزه‌گردی را فراموش نکنید

پیشنهاد موزه‌گردی ما نخست موزه‌ی آذربایجان است؛ دیگری موزه‌ی آبگینه و سرانجام موزه‌ی جواهرات ملی.

موزه آذربایجان

موزه‌ی آذربایجان، در شهر تبریز، یکی از ارزشمندترین موزه‌های کشور  و دومین موزه‌ی تخصصی تاریخ باستان‌شناسی در ایران است. در این موزه آثاری از یافته‌های باستان‌شناسان در فلات ایران، نگهداری می‌شود. برای نمونه، آثار یافته‌شده از تمدن جیرفت، سفال‌های تپه‌ی اسماعیل‌آباد قزوین با  7000 سال پیشینه، تندیس بانویی که در رستم‌آباد گیلان به دست آمده است و 3000 سال دیرینگی دارد، بشقاب زرینی از روزگار ساسانیان، ظرف‌های سفالی دوره‌ی ایلخانان و صدها اثر باستانی و تاریخی دیگر را می‌توان دید و با تاریخ ایران بیشتر آشنا شد.

به همین گونه باید از موزه‌ی آبگینه در خیابان سی تیر تهران یاد کرد. ساختمان تاریخی آن یکی از دیدنی‌های تاریخی است و نیز سفال‌های زرین‌فام، عطردان‌های شیشه‌ای که در آنجا نگهداری می‌شود، شیشه‌های یافته‌شده در چغازنبیل که به هزاره‌ی دوم پیش از میلاد می‌رسند، کهن‌ترین سفال دست‌ساز از دوره‌ی اشکانی و نمونه‌های بسیار دیگر که هر گردشگری را به دیدن موزه فرامی‌خواند.

تهران، این روزها، آن اندازه کم رفت‌و‌آمد است که به‌راستی دل‌مان می‌گیرد! ما که همیشه از شلوغی و ترافیک تهران کلافه و آزرده بودیم، حالا آرزوی بازگشت روزهایی را داریم که پیاده‌روها مملو از رفت‌و‌آمد بود و خیابان‌ها از فراوانی خودروهای ریز و درشت، جا برای سوزن انداختن نداشت. اما نباید ناامید بود. روزهای خوش (و امیدواریم کم ترافیک!) پس از راندن ویروس کرونا، برمی‌گردد. برای آن روز و گردشگری موزه‌ها، پیشنهاد دیگر ما دیدن موزه‌ی جواهرات ملی ایران است.

موزه‌ی جواهرات ملی، در خیابان فردوسی تهران، روبه‌روی سفارت ترکیه، جایی برای نگهداری الماس دریای نور است و نیز موزه‌ای برای دیدن تخت نادری، تاج فرح پهلوی و دیگر جواهرات بازمانده‌ی تاریخی. گفتنی است که الماس دریای نور یکی از کمیاب‌ترین الماس‌های جهان است و 182 قیراط وزن دارد.

همچنین بازدید از موزه‌ی جنگ خرمشهر که یادآور از جان‌گذشتگی و دفاع فرزندان ایران از کیان و مرز این سرزمین سپند است را در سفر به خوزستان از دست ندهید.

بازارگردی حالتان را خوش می‌کند!

اگر اهل خرید هستید و می‌خواهید در کنار دیدن و خریدن، جاهای تاریخی را هم ببینید، پیشنهاد ما رفتن به بازار تبریز است. اگرچه آذربایجان هم این روزها با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و بازار تبریز بسته است، اما روزهای پُررونق بازمی‌گردد. پس آماده‌ی سفر باشیم!

بازار تبریز یکی از زیباترین و ارزشمندترین بازارهای سرپوشیده‌ی جهان است. در دالان‌ها، تیمچه‌ها و سراهای آن کالاهای دست‌ساز و فرش‌های گرانبهایی را خواهید دید که چشم پوشیدن از آن‌ها آسان نیست. افزون بر اینکه از چای‌خانه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و تیمچه‌ی مظفری بازار هم می‌توانید دیدن کنید.

اگر به همدان سفر کردید بازدید از بازار تاریخی این شهر را هم در برنامه‌های خود بگنجانید. بازار تاریخی همدان از آثار دوره قاجاریه است که در مرکز شهر همدان جای دارد. این بازار نیز همچون بسیاری از بازارهای دیگر شهرهای کهن ایران سرپوشیده است.

بازار بزرگ کرمان

بازدید و خرید از بازار قدیمی اراک که آمیخته‌ای از شیوه‌ی مهرازی سنتی و مدرن است و بازار بزرگ کرمان که یکی از بزرگترین مجموعه‌های تاریخی این شهر و طولانی‌ترین راسته‌بازار ایران به‌شمار می‌رود هم از پیشنهادهای بازارگردی ما در شهرهای ایران است.

راستی اگر به اهواز سفر کردید، چرخیدن در بازار کاوه این شهر که پر از خوراکی‌های خوشمزه و سوغات‌های خوردنی است را فراموش نکنید.

بازار قم هم یکی از زیباترین بازارهای کهن ایران از دید مهرازی است. این بازار از بخش‌های گوناگونی همچون چهار سوق، تیمچه، سرا و راسته تشکیل شده است. دارای دو راسته‌ی سر پوشیده با پوشش گنبدی است که در آن دریچه‌هایی جهت تهویه و نور رسانی تعبیه شده‌اند.

به این پیشنهادها ده‌ها و صدها نمونه‌ی دیگر هم می‌توان افزود. گوشه گوشه‌ی ایران افزون بر طبیعتی دلربا، نشان از تاریخی کهن دارد و دیدن آن‌ها هر گردشگر طبیعت‌دوست و دلبسته‌ی تاریخ را خرسند می‌کند. بی‌گمان در میان پیشنهادهای ما نام بسیاری از جاذبه‌‌های دیدنی‌ و بی‌مانندشان از قلم افتاده است که این از بخت و زمان کوتاه نگارنده در یافتن و پرداختن به این مکان‌ها حکایت دارد.

با امید به گذشتن از روزهای سخت با رعایت توصیه‌های بهداشتی و ماندن در خانه تا رسیدن روزهای بهتر، به پیشنهادهای گردشگری ما بیندیشید و برخی از آن‌ها را در برنامه‌های آینده‌ی سفرهای خود داشته باشید.

نقل از : امردادتارنمای خبری زرتشتیان