علت صدا دادن مفاصل چیست؟ چگونه درمان می‌شود؟

بسیاری از ما در طول روز ممکن است صدا دادن مفاصل را تجربه کرده باشیم. در حین راه رفتن یا بعد از نشستن طولانی بخواهیم بلند شویم و یا حتی هنگام انجام فعالیتی. گاهی این صداها شبیه تق تق کردن هستند، ترق ترق یا خرت خرت زانو و یا شبیه به ساییده شدن دو چیز روی هم هستند.

آیا صدا دادن مفاصل خطرناک است؟

چنانچه زانو، شانه و یا قسمت‌های دیگر بدن شما صدا می‌دهد ممکن است به این فکر افتاده باشید که علت چیست؟ این عارضه در پزشکی کریپتوس نامیده می‌شود. در پزشکی ارتوپدی و پزشکی ورزشی، کریپتوس صدا دادن مفاصل، کلیک کردن یا ترق تروق در یک مفصل را توصیف می‌کند. معمولاً صدا دادن مفصل به معنی وجود هوا (گاز) در مفصل است، که معمولاً بی ضرر است، اما همراه شدن این صدا با درد می‌تواند نشانه‌ای از فرسودگی و یا جراحت باشد که در این صورت باید با پزشک مشورت کنید، چون ممکن است علت آن عوامل مختلفی مانند ساییده شدن نسوج نرم اطراف مفصل روی برجستگی‌های استخوانی، ضایعات منیسک، ضایعات غضروفی و یا رباط‌های اطراف مفصل باشند.

علت صدا دادن مفصل چیست؟

این صدا معمولاً زمانی که مفاصل یا رباط‌ها روی هم حرکت کرده و یا فشرده می‌شوند، ایجاد می‌شود. طبق گفته متخصصین، بدن ما بافت‌های متفاوتی دارد و زمانی که این بافت‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند و یا روی هم حرکت می‌کنند، باعث ایجاد این صدا می‌شود.

بین مفاصل مایعی به نام سینوویال وجود دارد که به حرکات مفاصل کمک می‌کند. زمانی که شما به مفاصلتان فشار وارد می‌کنید و یا آن‌ها را به حرکت در می‌آورید، حباب‌های گازی مثل دی‌اکسید کربن و یا نیتروژن ایجاد می‌شود که ترکیدن آن‌ها نیز ایجاد صدا می‌کند. اما علت‌های مهمتری نیز برایش وجود دارد.

خرت خرت کردن زانو به دلیل آرتروز

در برخی موارد این صدا می‌تواند نشانه آرتروز باشد، با بروز آرتروز بافت مفاصل تخریب و قسمت نرم غضروف نازک و یا غیرعادی می‌شود. وقتی این سطوح فرسوده رو هم می‌چرخند و یا حرکت می‌کنند، باعث صدا ایجاد شده و ممکن است با درد همراه باشد. آرتریت هم می‌تواند موجب درد مفصل، نازکی و سفتی بافت مفصل و یا التهاب استخوان شود.

آرتریت روماتوئید یک اختلال التهابی مزمن است که می‌تواند سبب ایجاد کریپتوس شود. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی شما به طور تصادفی به آستر مفاصل شما آسیب برساند و در نهایت منجر به فرسایش استخوان و مفاصل می‌شود که صدا دادن مفصل زانو را به دنبال دارد.

سندرم درد پاتلوفمورال

از دیگر دلایل ایجاد صدا در مفاصل به‌خصوص زانو می‌تواند سندرم درد پاتلوفمورال و یا آسیب و پارگی رباط‌ها و یا منیسک باشد. به طور کلی هرچه باعث ایجاد آسیب در بافت‌های بدن شود، ممکن است منجر به کریپتوس شود. از جمله آن‌ها می‌توان، التهاب تاندون و یا بورسیت ( التهاب کیسه‌های پر از مایع که از استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات نزدیک مفاصل شما محافظت می‌کند) باشد.

حرکت تاندون

وقتی مفاصل حرکت می کنند، وضعیت تاندون‌ها و لیگامان‌های اطراف آن مفصل تغییر می‌کنند. این تغییر وضعیت موجب می‌شود تا آن‌ها از روی برجستگی‌های استخوانی اطراف مفصل عبور کنند. با باز و بسته شدن مکرر مفصل، هر کدام از این تاندون‌ها یا لیگامان‌ها ممکن است بارها به جلو و عقب حرکت کرده و با هر بار عبور از روی برجستگی استخوانی صدایی ایجاد کنند. این صداها ممکن است توسط خود فرد حس شده و یا حتی دیگران هم آن را بشنوند. همچنین با حرکت کردن مفصل، در بعضی حالات، لیگامان‌های اطراف آن به شدت کشیده می‌شوند و این کشیدگی ممکن است صدا ایجاد کند.

گیر کردن تاندون

گیر کردن تاندون از علل مهم صدا دادن مفصل ران در حین حرکت و راه رفتن است. یکی از علل احساس صدا در مفصل ران و لگن، گیر کردن باند ایلیوتیبیال یا تاندون ایلیوپسواس بر روی برجستگی‌های استخوانی لگن است. این بیماری را “مفصل ران صدادار” یا Snapping hip میگویند.

کندرومالاسی کشکک

کندرومالاسی کشکک در کسانی که زیاد می‌دوند و در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود. در این بیماری استخوان کشکک به درستی در جای خود قرار نگرفته و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب می‌بیند. علائم کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک، درد زانو بخصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد. درمان این بیماری همان درمان‌های عمومی درد زانو و تقویت عضلات چهارسر ران است.

علائم لگن صدا دار چیست؟

مهمترین علامت این بیماری احساس تقه یا شنیدن صدا در حین حرکت مفصل ران است. این صدا ممکن است در مناطق متفاوتی از لگن احساس شود. وقتی که علت ایجاد کننده صدا حرکت باند ایلیوتیبیال بر روی تروکانتر بزرگ باشد صدا در سطح خارجی لگن احساس می‌شود و وقتی که علت در حرکت تاندون ایلیوپسواس بر روی لبه جلویی لگن باشد صدا در جلو و داخل لگن حس می‌شود. صدا و احساس تقه ممکن است با یا بدون درد باشد. در مواردی که بیمار درد دارد این درد معمولا در حین فعالیت‌های بدنی شدیدتر می‌شود.

گاهی اوقات بیمار احساس می‌کند مفصل ران وی «در میرود» و یا جابجا می‌شود. در این موارد بیمار احساس می‌کند مفصل ران وی ناپایدار است. این احساس در واقع به علت حرکت تاندون بر روی برجستگی استخوانی بوده و در رفتگی واقعی در کار نیست. هر بار که تاندون از روی برجستگی استخوانی رد می‌شود این عبور با گیر کردن همراه است بنابراین حرکت به صورت پرشی خواهد بود و بیمار این حرکت ناگهانی و پرشی را در رفتگی تعبیر می‌کند.

برای صدا دادن مفصل چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مفصل آسیب دیده شروع به صدا کردن بکند، پزشک با عکس برداری از آن وضعیت را بررسی می‌‌کند. در غیر این صورت، کار خاصی لازم نیست بکنید اما اگر صدا دادن مفاصل به دنبال زمین خوردن یا وارد شدن ضربه‌ای به آن شروع شده است حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

یافتن علت صدا دادن مفاصل و راه حل آن

مشکلات مفصلی، بخصوص با افزایش سن، بیشتر می‌شوند. در زمانی که از درد مفاصل رنج می‌برید توصیه می‌شود به سراغ موارد زیر بروید:

تشخیص متخصص: متخصصان به صورت حرفه‌ای با معاینات خاص می‌توانند علت این موضوع را بیان کنند.

تصویربرداری حرفه‌ای: به توصیه پزشک و با تصویربرداری از موضع مورد نظر از طریق MRI و یا عکس‌برداری می‌توان علت آن‌ را دریافت.

درمان‌های غیرتهاجمی و یا جراحی: پس از مشخص شدن علت، می‌توان به توصیه پزشک سراغ درمان‌های غیر تهاجمی مانند فیزیوتراپی و یا جراحی و تعویض مفصل رفت.

اگر این صدا در اثر ایجاد التهاب و تاندونیت باشد با متدهایی از قبیل R.I.C.E : استراحت، یخ درمانی (به مدت ۲۰ دقیقه ۳-۴ بار در روز روی موضع یخ قرار دهید)، کمپرس کردن یا بستن موضع و بالا قرار  دادن آن و همینطور از طریق مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروییدی مانند ناپروکسن و یا کورتیزون‌ها می‌توان مشکل را برطرف کرد.

در مواردی و به تشخیص پزشک درمان‌های جراحی و یا تعویض مفصل تجویز می‌شود

آرتروسکوپی: آرتروسکوپی یک عمل جراحی حداقل تهاجمی است که از ابزارهای کوچکی برای ایجاد شکاف در مفصل استفاده می‌شود. برای PFS، جراح شما می‌تواند بخش‌هایی از بافت آسیب‌دیده یا تاندون را از بین ببرد تا دامنه حرکتی بیشتری در زانو ایجاد کند.

دبریجمنت: بعضی از انواع PFS و آرتروز، با دبریجمنت بهبود می‌یابند. در این عمل جراحی تهاجمی، جراح می‌تواند غضروف را ترمیم کند تا ساییدگی را کاهش دهد.

تعویض مفصل: وقتی ورم مفاصل و یا آسیب‌های مفصلی پیشرفته باشد، می‌توانید تعویض مفصل را در نظر بگیرید. در جراحی تعویض مفصل، یک مفصل مصنوعی را در محل آسیب‌دیده قرار می‌دهند.

نحوه درمان صدا دادن مفاصل

کشش گردن

اگر شما به طور مرتب گردن شما خرت خرت می‌کند، سرتان را به سمت چپ متمایل کنید و گوش خود را نزدیک شانه خود بیاورید. ۳۰ ثانیه در این حالت نگه دارید سپس در طرف دیگر تکرار کنید. حرکت دوم: به آرامی سرتان را به سمت چپ و تا جایی که می‌توانید به راحتی به سمت چپ بچرخانید. آن را به مدت ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی به سمت راست بروید و کشش را در آن سمت تکرار کنید. برای کشش پشت گردن، سرتان را رو به جلو خم کنید، سپس چانه را به سمت سینه پایین بیاورید تا زمانی که در پشت گردن کشش را احساس کنید. این وضعیت را ۳۰ ثانیه ادامه دهید.

کشش و ورزش شانه

انجام کشش Y، T و W برای شل کردن شانه‌های شما مناسب است. صاف بایستید، پاهای‌تان را از هم جدا کنید و زانوهای‌تان را کمی خم کنید. برای انجام حرکات Y، بازوهای‌تان را بالای سر بالا ببرید تا بدن شما شبیه حرف Y باشد. دست‌تان را تا جایی که می‌توانید دراز کنید، ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید سپس دست‌ها را ریلکس کنید.

در ادامه با بلند کردن دست‌ها از طرفین، حرف T را ایجاد کنید. ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید سپس دست‌ها را ریلکس کنید. با پایین آوردن بازوهای‌تان حرکت T را متوقف می‌کنیم، سپس آرنج را خم کنید و انگشت‌تان رو به بالا باشد تا دست‌های‌تان شبیه به حرف W باشد. ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید سپس دست‌ها را ریلکس کنید. برای هر حرکت ۵ ست ثانیه‌ای تکرارها را انجام دهید.

تمریناتی جهت سلامت مفاصل

۱-  سعی کنید ۳۰ دقیقه در روز و ۵ روز در هفته ورزش کنید. تمرینات ورزشی مانند پیاده‌روی سبک و دوچرخه‌سواری و شنا به خصوص برای مفاصل شما مفید هستند.

پیش از شروع یک برنامه ورزشی جدید با پزشک صحبت کنید، به خصوص اگر دارای سابقه بیماری قلب، استخوان و یا مفاصل باشید.

۲-  در تمرینات و فعالیت‌های ورزشی‌تان تنوع ایجاد کنید. ورزش منظم و متنوع برای مفاصل شما خوب است، اما حرکات مکرر می‌تواند باعث آسیب‌های مزمن شود. سعی کنید هر روز قسمت‌های مختلف بدن خود را ورزش دهید. اگر باید حرکات تکراری را در محل کار انجام دهید، هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه استراحت کنید.

۳-  اگر زانوهای‌تان، باسن و قوزک پا اغلب صدادار هستند، بر روی تقویت عضلات پای خود تمرکز کنید تا فشار روی این مفاصل را کاهش دهید. به پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، شنا و یا استفاده از دستگاه‌های بدنسازی بپردازید.

رعایت وضعیت‌های صحیح بدن

۴-  حرکت اسکوات انجام دهید! بایستید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید. زانوهایتان را خم کنید و باسن خود را به عقب حدود ۴ تا ۵ اینچ (۱۰ تا ۱۳ سانتیمتر) خم کنید. در حالی که زانوهایتان را خم می‌کنید، صورت خود را صاف نگاه دارید و زانوهایتان از نوک پنجه پا جلوتر نیاید.  از خم کردن زیاد زانو خودداری کنید. برای ۱ تا ۲ ثانیه پایین بمانید، به موقعیت شروع برگردید و در مجموع ۱۰ بار تکرار کنید.

۵-  یوگا یا تای چی کار کنید. علاوه بر بهبود سلامت مفاصل و بهبود انعطاف‌پذیری، یوگا و تای چی می‌توانند تعادل را بهبود بخشیده و از افتادن جلوگیری کنند.

• صاف بنشینید و گردن را صاف نگه دارید. پای‌تان را روی هم به صورت متقاطع قرار ندهید. پاها را در زاویه ۹۰ درجه و هم‌تراز با باسن قرار دهید.
• از نشستن بیش از ۳۰ دقیقه خودداری کنید. اگر کارمند هستید و پشت میز می‌نشینید هر ۳۰ دقیقه از جای‌تان برخاسته و حرکات کششی انجام دهید. اگر مدت طولانی در یک موقعیت بمانید ممکن است مفاصل شما قفل کند.
• هنگام راه رفتن ستون فقرات را صاف نگه دارید، سر صاف و نگاه رو به جلو باشد.
• اشیا را با پاهای‌تان بلند کنید نه کمر! در این صورت فشار کمتری به کمر وارد می‌شود. کمر را صاف نگه داشته و با صاف کردن زانو اشیا را بلند کنید.
• به جای اینکه روی شکم خود بخوابید به پهلو و یا پشت بخوابید. خوابیدن روی شکم هم‌ترازی طبیعی ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است باعث کمر درد شود.

منابع: aurorahealthcare + self + wikihow