آموزش کودکان با کاوش در طبیعت

بچه‌ها باید از همان سال‌های آغازین شکل‌ها، رنگ‌ها و طرح‌ها را کشف کنند، تغییر و تبدیل‌ها و رشد و نمو را مشاهده کنند، مفاهیم بوم‌شناسی را درک کنند و به محیط زیست احترام بگذارند. در این جا به نکته‌هایی اشاره می‌شود که کندوکاو بچه‌ها را در طبیعت تقویت می‌کنند. هم‌چنین، آنان را به سوی کاوش در طبیعت فرا می‌خواند. به این ترتیب،آنان فرآیند علم یعنی چگونه آموختن را تجربه می‌کنند و حواسشان دقیق و قوی می‌شود.
  درباره آب و هوا صحبت کنید 
  خورشید، برف، باران و ابرها، صحبت درباره آب و هوا و بحث و گفتگو پیرامون آن تمامی ندارد. در ساعت های مختلف روز، اندازه سایه فرزندتان را مشخص کنید. به این ترتیب، او می آموزد که چگونه از طریق زاویه جابجایی خورشید، می توان زمان را درک کرد. در روزهایی که برف می بارد، یک قطعه نمد یا پارچه مخملی مشکی را دریخچال قراردهید. سپس دانه های برف را برسطح آن به دام اندازید و با ذره بین مشاهده کنید . وسایل ساده ای مانند: بادنما، فرفره و بادبادک بسازید و با کمک آن ها، سرعت یا جهت باد را بررسی کنید. فرزند شما با استفاده از یک دماسنج و یک فنجان درجه بندی شده، می تواند دما و میزان بارش را طی یک دوره مشخص پیگیری و ثبت کند و اطلاعات خود را با پیش بینی های یک مرکز هواشناسی محلی مقایسه کند. بنابراین،شما با اندکی مطالعه و بهره گیری از اشتیاق کودک برای دانستن می‌توانید یک مرکز هواشناسی خانگی ایجاد کنید .
  باغبانی را فراموش نکنید 
  باغبانی پروژه ای است که بچه ها می توانند از آغاز تا پایان مسئولیت آن را بر عهده گیرند. کاشتن، آب دادن، چیدن علف های هرز و برداشت محصول چه در یک گلدان و چه دریک باغچه کوچک می تواند بچه ها را با چرخه زندگی گیاهان آشنا کند و به آنان امکان مراقبت از یک موجود زنده را بدهد.گل آفتاب گردان و لوبیا سریع رشد می کنند، توجه بچه ها را به خود مشغول می کنند و اعتماد به نفس آنان را تقویت می کنند. طی ماه های زمستان، قراردادن پیاز در آب فرصتی را فراهم می سازد تا بچه ها رشد ریشه ها را مشاهده کنند .
  به گردش بروید 
  در جنگل، در پارک، در ساحل دریا یا حتی اطراف خانه شما، جانداران زیادی وجود دارند که پیوسته در جنب و جوش اند. با نگاهی دقیق به تپه مورچه ها،لانه پرندگان، تارعنکبوت یا زیرسنگی که برگردانده شده، می توان آموخت که حشرات و سایر جانوران چگونه غذا تهیه

می کنند و برای خود سرپناهی فراهم می سازند. از گنجینه هایی که موج ها برای ساحل دریا به ارمغان می آورند،غافل نشوید.صدف ها،سنگ ها،برگ ها یا مخروط های کاج را با هم مقایسه کنید. به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد هر چیزی که می بیند هدفی دارد. یک صدف می تواند خانه یک جاندار باشد و یک دانه می تواند به درختی تنومند تبدیل شود. از فرزندتان بخواهید شکل چیزهایی را ترسیم کند که نمی توان آن ها را جمع آوری کرد .
  به آسمان خیره شوید 
  تغییرات روزانه خورشید و ماه باعث تغییرات شگرفی در آسمان می شوند و فرصتی را فراهم می سازند تا در آموختن زمان و تقویم به فرزندانمان یاری رسانیم. تغییر شکل ماه، تغییرات نور و زمان ظاهرشدن وناپدید شدن آن را ثبت کنید.در حالی که بسیاری از بچه ها از تاریکی می ترسند،شما می توانید با نشان دادن زیبایی های آسمان شب به فرزندتان آرامش بخشید. با روشن کردن شمع یا چراغ، شب پره ها و سایر حشرات شب پرواز را جذب کنید .

  بچه ها با بررسی بخش کوچکی از طبیعت می توانند آگاهی خود را از جهان پیرامونشان وسعت بخشند و بیاموزند که جانوران و گیاهان چگونه رشد و زندگی می کنند.چون طبیعت پر از حرکت، تغییر و شگفتی است، منبعی بی پایان برای بحث و گفتگوست و از این طریق شما می توانید در بهبود توانایی سخن گفتن و خوب شنیدن به فرزندتان یاری رسانید. وقتی ما همراه فرزندانمان در طبیعت کاوش می کنیم، در حالی که باعث تقویت حس ارزش قائل شدن برای زیبایی ها و شگفتی های جهان پیرامونمان در آنان می شویم، فرصت تفکر علمی را نیز برایشان فراهم می سازیم .                                                   در سالهای اخیر بحث در مورد ایجاد فرهنگ آشتی با طبیعت و پاسداشت کره زمین داغ تر شده که البته علت آن آشکار شدن اثرات زیست محیطی گرمایش زمین، انقراض گونه ها و آلودگی آب و خاک و از همه بحث انگیزتر ذخیره رو به پایان آب شیرین روی زمین و ... است.   

البته کارشناسان جملگی بر این باورند که نجات کره زمین به معنای نجات آینده بشریت و سایر موجودات در گرو حفظ محیط زیست و جبران خسارات وارده بر آن توسط انسان است که این مهم نیز

نیاز به همکاری مشترک بین دول و ملل در سطح کلان و آگاهی و احساس مسئولیت تک تک افراد در حوزه فردی دارد. از این رو بحث فرهنگ سازی و آموزش کودکان در فهرست اولویت های کارشناسان محیط زیست و دولت ها قرار گرفته است البته بگذریم از اینکه چنین اولویتی در همه جا رعایت نمی شود و جای آن در کشورهای مختلف بر اساس میزان پیشرفت فرهنگی و سطح آگاهی اجتماعیشان متفاوت است. 

 اما آنچه من بالشخصه به آن معتقدم این است که چیزی که از دیده ها پنهان مانده است انکه حفظ محیط زیست تنها کاری کارشناسی شده و موضوعی با ابعاد علمی صرف نیست. بلکه به نظرم انچه باید هم پایه سایر موارد به آن بها داد بیداری وجدان جامعه در مورد زندگی، هدف خلقت و جهان پیرامون ما است . یعنی انچه به بودن ما به عنوان یک انسان و مسئولیت ما در قبال خود، جامعه و محیط اطرافمان حائز اهمیت است نیاز به اگاهی و از آن مهم تر بیداری ضمیر بشری ما دارد. 

 برای مثال می توانیم جوامع بدوی یا اقوام بومی در جای جای زمین را ببینیم که چون عناصر طبیعت برای آنها با مصادیق و تعابیر مذهبی عجین و آمیخته بود، در پاسداشت طبیعت غیرت و حمیت خاصی داشتند ولی در جوامع معاصر که دغدغه های مذهبی بیشتر در قشر و لایه های سطحی آن از جمله خرافه و تقالید خلاصه شده، طبیعت دوستی نیز به فراموشی سپرده شده است و حتی طبیعت دوستان به سخره و استهزاء اربابان صنعت و تجارت گرفته می شوند. 

 فکر می کنم زمان آن رسیده است که دوست داشتن طبیعت، انس با آن و قبول مسئولیت در مقابل تعامل با طبیعت را جزوی از اساس و بنیان تربیتی هر کودکی قرار دهیم. هر والدین مسئول و آگاهی می توانند از همان بدو تولد و خردسالی عشق و مسئولیت پذیری در قبال هر فرد، جامعه و محیط زندگی را به کودکان بیاموزند. 

یکی از مسائلی که سالها از دغدغه های اصلی من بوده اطلاع رسانی و البته بیش از آن بالا بردن فرهنگ آشتی با طبیعت و محیط زیست بوده است. با وجود تلاش هایی که توسط دولت یا رسانه ها و البته گروه های مردم نهاد و فعالین محیط زیست، متاسفانه هنوز فرهنگ طبیعت دوستی و حفظ محیط زیست بسیار پایین است.  

پر واضح است که یکی از مهم ترین و نخستین گام ها برای تغییر این وضعیت و بیداری وجدان عمومی در مورد خطراتی که کره زمین را تهدید می کند که بیشتر آنها منشاء انسانی دارد، آموزش کودکان است. تا زمانی که از همان نخستین سالهای زندگی کودک، مفاهیم اصلی دوستی با طبیعت، آشنایی با عناصر اصلی آن مثل خاک، آب، باد و ... و تاثیر و تاثر همه موجودات و زمین به او آموخته نشده است و در عمق جان و وجدان کودک ریشه ندوانده است، در سالهای  بعد نیز نمی توان انتظار داشت که تنها با مطالعه مقالات یا شنیدن اخبار محیط زیست کسی دلش برای آب و خاک زمین بسوزد و اصلا درک همه جانبه ای از رابطه متقابل انسان و طبیعت پیدا کند. 

نظر به این امر سعی خواهیم کرد در این سری برشور (همگام) نهایت تلاش خود را برای قرار دادن مطالبی که به بچه ها و بزرگ تر ها در مورد مسئولیت شان در قبال کره خاکی و تمام موجودات آن تاکید می کند به کار بریم و سایت ها و وبلاگها، کتاب ها ، انجمن هایی و باشگاه هایی که در این راستا فعالیت می کنند را برای آشنایی بیشتر کودکان و والدین و مربیانشان معرفی کنیم.